2015 yapımı The True Cost – Fast Fashion denilen kavramın gelişmekte olan 3. dünya ülkelerini ve çevreyi genel olarak nasıl etkilediğini çarpıcı bir şekilde anlatan belgeseldir.
Kapitalizm’in en önemli sektörlerinden bir tanesi olan tekstil sektöründe moda adı verilen bir kavram vardır. Moda kelimesi o anda popüler olan, talep gören stile verilen addır. Eskiden bir yaz modası ve bir kış modası olmak üzere ikiye ayrılan moda ilerleyen dönemlerinde artan kar ve satış baskısı sebebiyle fast-fashion adı altında neredeyse senede 52 farklı moda olacak şekilde evrimleşmiştir.
Bir tekstil ürünü alırken maliyet nedir hiç düşündünüz mü bilmiyorum ama bu belgesel bu ürünlerin maliyetlerini oldukça güzel bir şekilde gözler önüne sermiş. Bangladeş’te asgari ücretin ayda 160 dolar’a çıkmasını isteyen işçileri, denize dökülen kimyasal boyaları, suları çeşitli kimyasallar ile zehirlenmiş köylüleri ve sakat/kanserli tanıdıkları bu belgeselin ana karakterleri. Belgeselin bir yerinde birisi bu tür fast-fashion ürünlerini alırken kimse 4,99$ verdiği ürünün aslında çevreye ne kadar maliyet getirdiğini bilmez diyor. Bir ürünü çok ucuza almanında aslında çok pahalı bir maliyeti olduğunu ancak bunun tüketiciye değil, büyük ölçüde üretici olan işçilere ve çevreye yansıtıldığını belgesel çok net bir şekilde gözler önüne sermektedir.
Belgeselin bir bölümünde de tarımda kullanılan ağır kimyasal ilaçların yan etkileri, çiftçilere zararları veya bu tarımcılığın sonunda ortaya çıkan ürünleri kullananların (yani bizlerin) nasıl zarar gördüğü de ayrı bir bölüm olarak incelenmiş. (Pamuk üretimi)
Açıkcası bu tür fast-fashion ürünlerinin üretiminde ciddi sıkıntılar olduğunu biliyordum ancak bu belgesel sanırım bende konu ile ilgili farklı bir ufuk açtı. Hayatını ortaya koyan işçiler, ailesinden uzak sadece geçim amacı ile fabrikada çalışan anneler, kimyasaldan sakat kalmış çocukları mı yoksa işsiz mi kalmak arasında kalan köylüler vb. daha bir çok olguyu bu belgesel size çarpıcı bir şekilde sunuyor. Ayrıca dünyada çevreyi en çok kirleten ikinci sektörün petrol’den sonra tekstil sektörü olduğunu da yine bu vesile ile öğrenmiş oldum.
Eğer kapitalizm, tekstil vb. konular ile biraz ilgileniyorsanız bu belgeseli izlemenizi mutlaka öneririm. (Netflix Türkiye içeriğinde bu belgesel yer almaktadır.)
Misel Aji'nin Dünyası 