Dedalus Kitap’tan yayınlanan Mark Twain tarafından yazılmış “İnsan Nedir ?” kitabı insanın doğasına yönelik bir deneme kitabıdır. Yaşlı Adam ve Genç Adam arasında geçen bir diyalog şeklinde yazılmış deneme insan doğasını kişisel değerler, eğitim, içgücü ve düşünce gibi farklı birkaç konuda inceliyor.
Kitapta yaşlı adam, insanın kendiliğinden bir şey oluşturamayacağını, insanın tüm yaptığının bir makine olarak dışarıdan gelen tüm etkiyi kendi ruhsal mutluluğunu tatmin edecek şekilde algılayıp (veya yönlendirip) çalışmaya devam ettiğini savunuyor. İnsan yaşlı adama göre ne yaparsa yapsın sadece ve sadece iç huzuru için yapar. Hatta yaşlı adam kitapta bir yerde “Ne zaman bir fedakarlık ya da görev uğruna görev yapma hikayesi okuyup duyduğunda, onu parçalarına ayırıp altındaki gerçek güdüyü ara. Her zaman orada olacaktır.” diye bu konuya sert bir bakış açısı sunar.
Yaşlı adam kitabın bir bölümünde insanın bir şey yaratabilme yeteneğinden çok, iyi bir gözlemci olabileceğini anlatıyor. İnsan daha önceden toplamış olduğu bilgiler ile yeni deneyimlerini birleştirerek, bizlerin yaratım süreci adını verdiği ancak yaşlı adama göre birleştirme işlemi olan eserini ortaya çıkarır. Mesela kitaptan bir örnek olarak, James Watt hapsedilmiş buharın, çaydanlığın kapağını kaldıracak kadar güçlü olduğunu fark eder. Bu durum yaşlı adama göre fikri yaratmaktan varolan bir gerçeği keşfetmektir.
Yaşlı adam ile biraz farklı düşünüyor olsam da, insanın çevresinden çok fazla etkilendiği, düşünce sisteminin oluşmasında önemli bir rol oynadığı gerçeğini kabul etmemiz gerekiyor. İnsan doğduğu andan itibaren eğitim altındadır ve bu eğitimde etrafında olan biten herşeydir. Bu eğitim yavaş yavaş birikir ve en sonunda davranışlarımızın sebepleri olur. Ayrıca insan bencil bir varlıktır. Yaptığı neredeyse herşey kendi konforu ve iç huzuru içindir.
Bu arada Mark Twain’i biraz araştırırken enteresan bir detaya denk geldim, Mark Twain’in gerçek adı Samuel Loghorne Clemens’miş. Mark Twain adı, kaptanlık yaptığı dönemde mürettebatın kullandığı, suyun derinliğinin geminin geçmesi için güvenli olan 12 feet derinlikte olduğunu anlatan “By the Mark Twain” söyleminden geliyormuş.
Kitaptan altını çizdiğim bazı cümleler,
- İnsan beşiğinden mezarına, tüm uyanık geçirdiği zamanlarda eğitim altındadır.
- Hiçbir insan, bir şey oluşturamaz. tüm düşünceleri, tüm dürtüleri dışarıdan gelir.
- İşi yapan tek bir dış etken değil. Uzun süre parça parça birikenlerden en sonuncusu.
- Parayı, para uğruna arzuladığını düşünüyorsun fakat bu doğru değil. Onu, sana getireceği ruhsal tatmin nedeniyle arzuluyorsun.
İnsan doğası üzerine biraz okuma yapmak isteyenlere önerebileceğim bir kitaptır.
Misel Aji'nin Dünyası 