Bir Borsa Spekülatörünün Anıları (Edvin Lefevre)

“Bir Borsa Spekülatörünün Anıları” kitabı Edvin Lefevre tarafından orjinal olarak 1923 yılında yayınlanmış ve içeriğin çok büyük bir kısmının şaşırtıcı bir şekilde günümüz dünyasında hala geçerli olduğu, Jesse Livermore adında bir borsa spekülatörünün biyografisini anlatan bir kitaptır.

Kitap, Jesse’nin biyografisi üzerine kurgulanmış olmasına karşın “borsa yatırımcılığı psikolojisi” üzerine çok önemli dersler barındırmaktadır.

Jesse, orta okulu bitirir bitirmez, bir aracı kurumda borsadaki fiyatları tahtaya yazması amacıyla işe girer. Tahtaya fiyatları yazmaktan para kazanan Jesse, bir süre sonra borsadaki fiyatların belirli davranışları takip ettiğini fark eder. Rakamlarla arası oldukça iyi olan Jesse, bir süre sonra fiyatların ne olacağını kendi kendine tahminlemeye başlar. Yapmış olduğu tahminlerin geçerliliğini sınayan Jesse, tahminlerinin isabetli olduğunu anlayınca bir süre sonra borsada kendi parası ile oynamaya başlar.

20 yaşına geldiği zaman 100.000 dolar sahibi olan Jesse daha sonrasında ufak aracı kurumlarda oynamayı bırakıp, büyük oyunda yerini alabilmek için New York’a gidip orada bir yatırım kurumunda çalışmaya başlar.

İki defa milyoner olup servetini sıfırlayan Jesse en sonunda hayatının sonuna kadar kendisini ve ailesini geçindirecek kadar parayı kenara ayırıp sadece kalan para ile borsa “oynamaya” devam eder.

Bu süre içerisinde tüyo alıp battığı, erkenden satması sebebiyle zarar ettiği, bazı kağıtlarda hatalı şekilde ısrar etmesi sebebiyle yapmış olduğu zararları, kendisine yardım gibi gözüken bazı davranışların aslında nasıl onu sıkıntıya düşürdüğü, eşi üzerinden kendisine spekülasyon yapılması gibi bir çok deneyimi okuyucuya aktarır.

Ayrıca kitapta bir hisse/emtia üzerinden nasıl spekülasyon yapıldığı, insanların aslında bazen (hatta genelde) ne kadar mantık dışı kararlar verebildiğini gözler önüne serer.

Jesse’nin sürekli olarak altını çizdiği bir şey vardır o da yatırım konusunda bir kişi fiyatlar ile asla inatlaşmamalıdır. Sadece haklı çıkmak için bir yatırımdan vazgeçmemek hatalı bir davranıştır. Yatırım aracının fiyatını piyasa belirler ve eğer siz bir tahminde bulunup yanıldıysanız yapmanız gereken zamanında bu yatırım aracını elden çıkarmanızdır. Eğer haklı çıktıysanız da yapmanız gereken bu yatırım aracını elinizde zamanı gelene kadar tutmanızdır.

Kitapta enteresan bir hikaye olarak, Jesse iki farklı şirket ile ilgilendiği bir dönemde iki firmanın genel müdürünü ziyaret eder. İlk firmanın genel müdürü Jesse’ye şirketin durumunu anlatmak için çekmecesinden 3-4 adet kaliteli, iki renkli antetli kağıt çıkartır ve bu kağıtların üzerine şirketin güncel finansal durumunu çizer. Anlattıkları bittikten sonra da o kağıtları buruşturup çöpe atar.

Jesse bir an düşünmeden harcanan bu kadar para için, “Eğer genel müdür böyleyse, yanında çalışanlar kim bilir nasıl insanlardır” diye düşünür ve odadan çıktıktan sonra bu şirketin hissesini elden çıkartır.

İkinci şirket ziyaretinde genel müdürü ziyareti sırasında onu mektupları okurken yakaladığını zanneder ancak meselenin özünü odaya girdikten sonra anlar. Genel müdür en ufak bir kağıt boşa gitmesin diye şirkete gelen zarfların açıldıktan sonra ortadan kesilerek üzerine yazılabilir bir formata daha sonra kullanılmak üzere saklanmasını şirkette zorunlu kılmıştır. Şirketin durumunu bu zarflar üzerine çizip Jesse’ye teslim eden genel müdür Jesse’yi çok etkiler ve Jesse bu ziyaret sonrasında bu şirketin hissesini almaya karar verir.

Kitaptan altını çizdiğim bazı cümleler,

• Borsada kar mı zarar mı edeceğinizi belirleyen şey, olaylara bakış açınızdır.
• Eskiden bulduğum bir teoriye göre hisse 100, 200 ya da 300 sınırını ilk kez aştığında fiyat yuvarlak rakamda durmaz ve daha da yukarı çıkar, bu yüzden hisseyi sınırı geçer geçmez alırsanız mutlaka kar edersiniz.
• Eğer insan hiç hata yapmazsa bir ay içinde dünyayı ele geçirebilir. Ama yaptığı hatalardan ders almazsa dünyada dikili bir ağacı bile olmaz.
• Önemli olan fiyatları en düşük anında yakalayabilmek değil, doğru anda alış ya da satış yapabilmektir.
• Tablolar ancak onları okumayı, daha doğrusu okuduklarını anlamayı bilenlere yardımcı olabilir.
• Bir borsa spekülatörünün her şeyden önce kendi içindeki düşmanlarla savaşması gerekir.
• Bense yanılmaktan korkmam, çünkü yanıldığım kanıtlanana kadar yanıldığımı düşünmem.
• Bunu da hiç önümden ayırmadığım beklenmedik riskler listesine ekledim.
• Kader insana dersini verip ondan sonra da faturayı çıkarıyor, siz de miktarı ne olursa olsun ödemek zorunda kalıyorsunuz.
• Hayatlarını borsadan kazanmaya kararlı olanların çoğu, yavaş yavaş ellerindekini avuçlarındakini de tüketirler.
• Yanlış olan hareketim değil de zamanlamam da olabiliyordu.
• Ticaret dünyasının herhangi bir alanında olduğu gibi araştırma ve gözlem yoluyla alım satım yapanlar karlı çıkacaktır.
• Hem hatalarımızdan hem başarılarımızdan ders almasını bilmeliyiz.
• Kısacası çalışmadan para kazanamayacağımı anladım.
• Ama unutmayın ki insan en iyi dersi parasız kaldığında alır.

Bugün günümüzde hayati önem taşıyan finansal eğitim maalesef dünyada çok az kişinin ancak kişisel çaba ile edindiği bir eğitimdir. Bu sebeple herkesin finansal eğitim üzerine kitap okumasının günümüzde bir zorunluluk olduğunu düşünüyorum.

Kitap yatırımcılık konusu üzerine çok keyifli bir kitaptır ve size okumanızı öneririm.